T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI YÜKSEK MAKAMINA YAZILAN MADEN KAZALARI İLE İLGİLİ ODAMIZ GÖRÜŞLERİNİ BELİRTİR YAZI.

Sayın Cumhurbaşkanım,

Son yıllarda giderek artan madenlerdeki iş kazaları ciddi can ve mal kayıplarına neden olmaktadır. Yaşanan her kazadan sonra görüşlerimizi ve düşüncelerimizi ilgili tüm kurum ve kuruluşlara yazılı olarak iletmemize karşın, bu güne kadar sonuca katkı olacak bir gelişme sağlanamamıştır.

Anayasal bir kurum ve kamu niteliğinde bir meslek kuruluşu olarak, devletin en üst mercii olan makamınıza düşüncelerimizi bir kez daha aktarmayı görev kabul ediyoruz. Bu konuda Devlet Denetleme Kurulunun harekete geçirilmesini de olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyoruz.

Ülkemizde yaşanan maden kazalarına yönelik görüş ve önerilerimizin değerlendirilmesini arz ederiz.

Saygılarımızla

Mehmet TORUN

Yönetim Kurulu Başkanı

Ek: TMMOB Maden Mühendisleri Odası‘nın Maden Kazalarına Yönelik Görüş ve Önerileri

TMMOB

MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI

MADEN KAZALARINA YÖNELİK GÖRÜŞ VE ÖNERİLER

Madencilik sektörü, doğası gereği özellik arz eden ve bu nedenle bilgi, deneyim, uzmanlık ve sürekli denetim gerektiren dünyanın en zor ve riskli iş koludur. İstihdam ve katma değer sağlayan, ülke kalkınmasında lokomotif görev gören sektör  tüm yönleriyle değerlendirilmeli ve incelenmelidir. Maden kazaları incelendiğinde; teknik, sosyal, ekonomik, eğitim, planlama ve denetim vb. sorunları gibi pek çok nedeni olduğu görülmektedir. Ülkemizin iş kazalarındaki sicili iyi değildir. Odamız kayıtlarına göre, 2008 yılında 43 maden çalışanı iş kazası sonucu yaşamını yitirmişken, 2009 yılında bu sayı 92‘ye çıkmıştır. 2010 yılında bugüne kadar 77 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu kazalarda yaşamını yitirenlerin yanı sıra pek çok aile mağdur olmakta ve acı çekmektedir. Ayrıca bu sayının daha yüksek olduğu tahmin edilmekte ve hayatını kaybedenler içerisinde maden mühendisi meslektaşlarımız da bulunmaktadır. Özellikle yeraltı kömür madenciliği, işçi sayısı başına düşen kaza ve ölüm sıralamasında bütün sektörlerin başında yer almaktadır. Bu nedenle, madencilik sektörü daha yakından izlenmeli, değerlendirilmeli ve kaza önleme çalışmalarına daha fazla ağırlık verilmelidir. Bilimsel veriler, iş kazalarının % 98‘inin önlenebilir kazalar olduğunu göstermektedir. Kazaların mühendislik bilim ve teknolojisinin uygulanmasıyla engellenebileceği bilinmektedir. Anayasamızın 49. maddesinde "Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak, çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak için gerekli tedbirleri alır." denmektedir. Bu yasa hükmünün uygulayıcısı doğal olarak siyasi iktidarlardır.

Bu değerlendirmeler ışığında bu konudaki görüş ve önerilerimiz aşağıdadır:

- Ülkemizde; yüksek risk taşıyan, kuralsız ve denetimsiz çalışan, mühendislik bilim ve tekniğinden uzak, teknik elemanın gözetim ve denetimi olmaksızın, tamamen ilkel koşullarda çalışan pek çok maden işletmesi bulunmaktadır. Bu işletmelerde her an kaza olma olasılığı mevcuttur. Bu nedenlerle; Sektörün özelliği göz önüne alınarak kapsamlı bir risk haritasının ilgili Bakanlıklarca hazırlanması ve denetimlerin buna göre yapılması gerekmektedir.

- Kazaların oluşmasına neden olan etkenlerin; ilgili kurum ve kuruluşların koordinasyonu ile birlikte en kısa zamanda masaya yatırılması ve çözümlenebilmesi için acil olarak bir eylem planı hazırlanmalıdır.

- Kazaların önlenebilmesi için; bilimsel ve teknik yatırımların yanı sıra, örgütlenmenin ve sendikalaşmanın önündeki engellerin kaldırılması, çalışma yaşamı ile birlikte çalışanların sosyal ve ekonomik yaşamların da iyileştirilmesi sağlanmalıdır.

- İşçi sağlığı ve iş güvenliği yatırımları teşvik edilerek sektör desteklenmelidir.

- Kar öncelikli çalışma anlayışı terk edilmelidir.

- Sektörde taşeron uygulamasına son verilmelidir.

- Yasal mevzuatlarda yapılacak düzenlemelerle denetim mekanizmaları güçlendirilmeli, ilgili meslek odalarının görüşleri dikkate alınmalıdır.

- İş güvenliği denetiminden birinci derecede sorumlu olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yaşanan iş kazalarının önlenebilmesi için görevlerini tam olarak yerine getirmelidir.

- Bu günlerde TBMM‘de görüşülecek olan 2/712 Esas Nolu "Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair"  kanun teklifi, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını dışlayarak eğitim hizmetlerini piyasaya açmayı planlamaktadır. İşyerlerine özgü sağlık ve güvenlik sorunlarıyla ilgili risk analizleri, iş sağlığı ve güvenliği sistemlerinin kurulması, periyodik denetimler ile eğitim ve belgelendirme doğrudan mühendislik disiplinlerinin görev alanına girmektedir. İş güvenliği mühendisliği, sağlık ve güvenliğe yönelik tüm önlemlerin alınması ve eğitimlerin verilmesini de içermektedir. Ne zaman kurulacağı, ne zaman kapanacağı belli olmayan, bilgi birikim düzeyi şüpheli ticari kuruluşlara iş güvenliği uzmanı yetiştirme yetkisi verilmesi, bu alanda onlarca yıldır birikim sahibi kamu kurumu niteliğindeki TMMOB ve bağlı Odalarının yok sayılması ve eğitim verememesi  iş kazalarının  daha da artmasına neden olacaktır. Teklif bu açıdan yeniden değerlendirilmelidir.

- Kömür sektörünün denetimi ayrı olarak planlanmalı ve özellikle yeraltı kömür ocaklarındaki denetimler mutlaka konusunda uzman ve deneyimli elemanlar tarafından yapılmalıdır.

- Madenciliğin yoğun olarak yapıldığı ülkelerin denetim uygulamaları incelenmeli, ülkemizin yapısına uygun bir denetim sistemi kurulmalıdır. Bu konuda Odamızın deneyimlerinden de yararlanılmalıdır.

- Meslek öncesi ve meslek içi sürekli eğitim hem yasal bir zorunluluk hem de çok önemli bir parametredir. Bu konu hassasiyetle takip edilmelidir.

- Maden Mühendisleri Odası‘nın görevi ve yasal hakkı olan mesleki denetimin engellenerek üye denetimini yeterince yapamaması da sorunların çözümünü zorlaştırmaktadır. Bu çerçevede gereken yasal düzenlemeler zaman geçirilmeden yapılmalıdır.

- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, denetim elemanı olarak yararlanacağı maden mühendisi kadrolarını artırarak denetimlerini nitelik ve nicelik olarak yoğunlaştırmalıdır.

- İnsan sağlığı her şeyin üzerindedir. Tüm işletmelerde mevzuatın gerektirdiği tedbirler mutlaka uygulanmalıdır. Ancak yapılan denetimlerle ocakları kapatmak tek başına çözüm değildir. Devletin görevi, insanca ve sağlıklı üretim yapılabilecek ortamları oluşturmak ve denetlemektir. Bu anlamda tüm tarafların işbirliği ile sorunlara ortak çözümler üretilmelidir.

Dileğimiz, gerekli önlemlerin alınması ve bundan sonra bu tür iş kazalarının olmamasıdır. Meslek Odası olarak, toplumda infial yaratan iş kazalarının önlenmesi için üzerimize düşen görev ve sorumluluğu bu güne kadar olduğu gibi bundan sonra da yerine getireceğimizin bilinmesini istiyoruz. Kazada yaşamını yitiren tüm maden emekçilerini bir kez daha saygıyla anıyor, yakınlarına ve ulusumuza başsağlığı diliyoruz.