T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ALTYAPI VE KENTSEL DÖNÜŞÜM HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ`NE YAZILAN YAPILARIN YIKTIRILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK TASLAĞI`NA İLİŞKİN YAZI

Genel Müdürlüğünüzce, 6306 sayılı Kanunun uygulaması kapsamında "Yapıların Yıktırılmasına İlişkin Yönetmelik Taslağı"  hazırlanmıştır. Ülkemizde bugüne kadar yapıların yıkılmasına ilişkin müstakil bir düzenleme olmadığı bilinmekte ve yönetmelik tasarısı ile bu eksikliğin giderilmeye çalışıldığı anlaşılmaktadır. Ancak, yıkım süreci salt bir prosedürün tamamlanması değildir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği, çevre ile olan ilişkisi, mühendislik, mimarlık ve planlama ilkeleri ile bilimsel gereklilikler açısından ele alınmalı ve bu anlayışla düzenleme yapılmalıdır.

Yönetmelik taslağının 15. maddesinde yıkımlarda patlatmalı yıkım tekniğinin uygulanabileceği, 16. maddesinde de yıkımlarda uygulanacak patlatmalı yıkım tekniğinin genel ilke ve kuralları belirtilmiştir.

Yine taslağın Dördüncü Bölümü‘nün 22. maddesinde A Sınıfı Yıkım Müteahhitliği Belgesi alma kriteri olarak, "Bünyesinde en az bir inşaat ve bir çevre mühendisi istihdam eden, son on beş yılda en az 30.000 m² yıkım iş deneyimi bulunan ve yaptığı yıkım işlerini yıkım ruhsatı ve noter onaylı sözleşmelerinin asılları ile belgeleyen gerçek ve tüzel kişiler" ibaresi; B Sınıfı Yıkım Müteahhitliği Belgesi alma kriteri olarak ise "İştigal konusu yıkım faaliyetleri olan ve A sınıfı yıkım müteahhidi olmak için gereken şartları sağlayamayan, bünyelerinde en az bir inşaat ve bir çevre mühendisi bulunduran gerçek ve tüzel kişiler B Sınıfı Yıkım Müteahhitliği Belgesi verilir. B Sınıfı Yıkım Müteahhidi toplam kapalı alanı en fazla 5000 m² olan ve yüksekliği 25 metreyi aşmayan yapıların yıkım faaliyetlerinde yıkım müteahhitliği yapabilir." ibaresi konulmuştur.

Patlatma ile yıkım konusunda ülkemize göre bu işe çok daha önceleri başlamış olan ülkelerde, patlatmalı yapı yıkımının disiplinlerarası bir iş olduğu ve bu işin yapılmasında; yapı statiği, inşaat, çevre, kazı, delme, patlayıcı madde, makine, güvenlik vb. konularda uzman kişilerden oluşan ekiplerin görev aldığı bilinmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki uygulamalar incelendiğinde yıkım işlerinde görevli ekip içinde mühendislik bilimi açısından, sadece inşaat ve çevre mühendislerinin değil özellikle maden mühendislerinin de bulunduğu bilinmektedir.

Dünyada ve Türkiye‘de maden mühendisliği eğitimi ve öğretimi ders müfredatları incelendiğinde: Maden mühendisleri; konusu ve uygulama alanı gereğince, Statik, Mukavemet, Zemin Mekaniği, Kaya Mekaniği, Patlayıcı Maddeler, Delme ve Patlatma Tekniği, Yeraltı ve Yerüstü Kazı Yöntemleri, Beton ve Agrega Üretim Teknolojisi, Çevresel Etkiler, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ve benzeri dersler almaktadır.

Ülkemizde mühendislik eğitimleri incelendiğinde; maden mühendisliği bölümlerinin, diğer mühendisliklerden daha fazla patlayıcı maddeler, delme ve patlatma tekniği konularında uygulamalı eğitimler verdiği açıktır. Kaldı ki, günümüzde ülkemizin her bölgesinde ve şehirlerimizin altyapı kazı, tünel, metro, baraj temel kazılarını yapan çoğu firmalar, patlatmalı kazı işlerinde maden mühendisleri çalıştırmaktadır. Bunun temel nedeni ise yukarıda belirtildiği gibi maden mühendislerinin patlayıcı maddeler ve delme patlatma konusunda daha kapsamlı eğitim almalarıdır.

Patlatma ile kaya kırma veya bina yıkımı konusu, içerdiği çeşitli riskler bakımından yoğun bir şekilde patlatma teknikleri bilgisini gerektiren tamamen teknolojik bir iştir. Uygulayıcıların patlayıcı madde bilgisinin yanında, ateşleme elemanları ve gecikmeli ateşleme teknikleri ile patlayıcı kullanarak kırılan malzemeler hakkında bilgi sahibi olması gereklidir. Ülkemiz eğitimden lisans seviyesinde;

• Patlayıcı maddeler (her türden endüstriyel patlayıcılar)
• Patlayıcı madde uygulamaları (gecikmeli patlatma teknikleri)
• Patlatmaların çevresel etkileri konusunda (hava şoku, gürültü, titreşim, taş savrulması, toz vb.)

oldukça detaylı eğitim veren tek disiplin maden mühendisliği disiplinidir. Bu nedenle tünel açma, temel kazıları, kanal ve yol yapımı gibi birçok alanda maden mühendisleri patlayıcı kullanımı ile ilgili olarak istihdam edilmektedir. Özellikle Yapıların Yıktırılmasına İlişkin Yönetmelik Taslağı Madde 16‘da belirtilen patlayıcı kullanımı ve çevresel etkileri hususları tamamen Maden Mühendisliği Bölümlerinin Lisans Eğitim ve Araştırma Konuları arasında yer almakta olup, bu konuda diğer disiplinlerin ise bir faaliyeti mevcut değildir. Maden mühendisleri, madencilikteki günlük işlerinde gerek yeraltında ve gerekse yerüstünde devamlı olarak patlatma faaliyetlerini gerçekleştirmekte olup bu alanda önemli bilgi ve tecrübeye erişmiştir. Yine pek çok maden mühendisi bu konularda yüksek lisans ve doktora çalışması yapmış ve yapmaktadır.

Ayrıca Odamız, bu alandaki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri paylaşmak üzere 1997 yılından bugüne dek  6 kez Delme - Patlatma Sempozyumu düzenlemiş, 7.sini 7-8 Kasım 2013 tarihinde Eskişehir‘de Osmangazi Üniversitesiyle birlikte düzenleyecektir. Yine; İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğüyle patlayıcı maddeler konusunda ortak çalışmalar yapılmakta olup, eğitimler verilmektedir.

Ülkemizde ve dünyadaki mevcut durum böyle iken, "Yapıların Yıktırılması İlişkin Yönetmelik Taslağı" nın 4. bölümünün 22.maddesinde A Sınıfı Yıkım Müteahhitliği Belgesi ve B Sınıfı Yıkım Müteahhitliği Belgesi almada sadece inşaat ve çevre mühendisinin bulundurulma zorunluluğu yetersiz bir koşuldur.

Tüm bu gerekçeler ışığında, patlayıcı maddeler ve delme patlatma konusunda detaylı eğitim alan maden mühendisinin de yürürlüğe konulacak yönetmeliğin 4. bölümünün 22. maddesinde bulunması, patlatmalı yapı yıkımının tekniği, güvenliği ve verimi açısından yararlı olacaktır.

Gereğini bilgilerinize sunar, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

Saygılarımızla,

Mehmet TORUN

Yönetim Kurulu Başkanı