SENDİKA.ORG - GEÇİNEMEYEN,DÜŞÜK ÜCRETLİ,İŞSİZ MÜHENDİSLERİN ÜLKESİ
AKP’nin her kente bir üniversite politikası ile açılan mühendislik ve mimarlık fakülteleri bugün 1 milyonu aşan mühendis, mimar işgücü sayısına ve 200 bini aşan işsiz mühendis, mimarın ortaya çıkmasına neden oldu.Teknik eleman enflasyonu, işsizliği ve düşük ücretlerle çalışmayı da beraberinde getirdi. “3 bin lira maaşla çalışmaya hazır yüzlerce mühendis bulabiliyorken 5-6 bin liraya mavi yakalı işçi bulamıyoruz” söylemini son dönemlerde sıkça duyar olduk…
Böyle bir durumun ardından gelen ekonomik kriz, pandemi ile birleşerek kasırga etkisine dönüştü ve diğer tüm işçiler gibi çalışma yaşamındaki ücretli mühendislerin, mimarların da geçinme sorunlarını çok daha öncelikli, temel sorun haline getirdi. Mühendisler, mimarlar düşük ücretlerle çalışıyor, ay sonunu getiremiyor, geçinemiyor ve işsiz. Sorunlarımız belki de hiç bu kadar net, tarifi hiç bu kadar basit olmamıştı.
2003-2005 yıllarından sonra TMMOB içinde üç temel hareket öne çıkıyordu: Odaların öğrenci/gençlik örgütlenmesi, ücretli mühendis-mimar hareketi ve kadın çalışmaları. Bu sürecin geldiği durumu, eleştirisini, özeleştirisini başka bir zamana ve mecraya bırakarak, ücretli mühendis-mimar hareketinin en büyük kazanımı ücretli işsiz kurultayları sürecinin sonunda TMMOB tarafından yayımlanan mühendis-mimar asgari ücreti ve SGK protokolü oldu. 2012 yılında imzalanan bu protokol sonrası TMMOB, her yıl mühendis-mimar asgari ücreti belirleyerek SGK’ye ve meslek odalarına bildirdi. Odalar üyelere e-posta attı, SGK de gelen yazıyı arşivde kayıt altına aldı. 2012’den 2017’ye, SGK protokolü tek taraflı iptal edene kadar bir ücret denetimi yapmadı, TMMOB imzaladığı protokolün takibini yapmadı,Odalar da bu sürece dair pratik bir adım atmadı. Bir Oda dışında; Maden Mühendisleri Odası.
Maden Kanunu gereği madenlerde bir maden mühendisi ataması yapılmadan faaliyet yürütülemez. Maden mühendisleri o dönem atamalar için Oda’dan vize almak zorundaydı. Maden Mühendisleri Odası’nın maden mühendisliği uzmanlık alanları için ayrı bir asgari ücret tarifesi bulunuyor. Ancak diğer Odalar gibi bizde de bu tarifeler dikkate alınmıyordu. İstanbul Şube’nin ve genç mühendislerin ücretli mühendislerden yana politik direnci ile pratik kazanımlar ve örnekler ortaya çıktı. Oda’dan yapılan daimî nezaretçi maden mühendisi atamalarında iş sözleşmeleri kontrol edilerek tarifenin altındakilere işlem yapılmadı. Fiili meşru bir şekilde başlayan bu süreç sonunda bugün ataması yapılan her maden mühendisi sözleşmesinde bu tarifeye uygunluk kontrol ediliyor. Bu çalışmaya paralel olarak, protokol sürecinde üyelere ve işyerlerine Oda asgari ücret tarifesi ile ilgili yazılar yazıldı, uyarılar yapıldı. En son da SGK il müdürlüklerine yazılar yazılarak TMMOB-SGK protokolü dayanağı ile üye bilgileri paylaşılan meslektaşlarımızın ücretlerinin denetlenmesini, tarifeye uygunluğunun kontrolü istendi. Bu sürecin sonunda SGK tarafından işyerlerine uyarı yazıları yazıldı, cezalar kesildi. Bu çalışmalardan rahatsız olan, Oda’yı mahkemeye veren madencilik şirketleri SGK’nin protokolü tek taraflı feshetmesini sağladı. SGK protokolünün iptali sonrası Maden Kanunu’nda yapılan değişiklikle Oda’nın daimî nezaretçi atamalarındaki vize verme yetkisi de kanundan çıkarılarak iki taraflı saldırı ile yetkiler budandı. Geriye sadece Oda Sicil Belgesi verilmesi kaldı.
Ücretli mühendislerin emeği ve hakları için yapılan çalışma, protokol feshedilmeden önce yazılarla anlatıldı, TMMOB’nin yerel-merkezi toplantılarında paylaşıldı. Ancak ne yazık ki başka örnekler yaratılamadı, somut bir çalışma yapılmadı. SGK’nin protokolü feshettiği günden bugüne, ücretli mühendislere dair söylenen her sözde SGK’nin protokolü feshi ileri sürüldü ve yeniden yürürlüğe konması için açıklamalar yapıldı. Geç de olsa bunun farkına varılması, sözünün söylenmesi kıymetlidir.
Oda web sayfaları: Mühendislerin temel gündemi ücret
Herkes gibi mühendislerin de en temel sorunu geçim ve Odalar’ın yaptığı araştırmalarda herkesin ortak kaygısı düşük ücret, işten çıkarılma ve düzenli ücret alamama. Özellikle düşük ücret sorununun yansımasını Odalar’ın web sayfalarındaki haberler ve okunma oranlarından da görüyoruz. Oda web sayfalarına girilen haberler ortalama 100 görüntüleme alırken TMMOB mühendis asgari ücreti haberlerinin ortalama 2 bin görüntülenme aldığını görebilirsiniz. Bunun yanında birden fazla Oda, 2022 yılı TMMOB mühendis asgari ücreti bilgisini/haberini web sayfasında yayınlamayı gerek bile görmemiş. Maden Mühendisleri Odası’nın web sayfası maden.org.tr’deki haberlerin tıklanma sayısı ve asgari ücret haberlerinin okunma sayıları karşılaştırınca ortaya çıkan sonuç çok şey anlatıyor. Oda web sayfasında 150 üzeri görüntülenme alan ve en çok tıklanan 15 haberin toplam görüntülenme sayısı 15bin olurken her yıl açıklanan asgari ücret tarifesi haberlerinin tek başına görüntülenme sayısı 30bini geçiyor. 19bin üyeli Maden Mühendisleri Odası’nda ortalama 50 olan sayfa görüntülenme sayısının konu mühendis asgari ücreti olunca 30bin görüntülenmeyi geçmesi iki sonucu ortaya çıkarıyor: Birincisi mühendislerin temel gündemi ücret; Odalar insanca yaşayacak ve emeğimizin hakkını alabileceğimiz bir ücret mücadelesini ana gündemleri haline getirmeli, programlarını buna göre gözden geçirmelidir. İkincisi 50bin üzerinde üyeye sahip Odalar’da asgari ücret haberlerinin görüntülenme sayıların iki binlerde olurken 19bin kişilik Maden Mühendisleri Odasının asgari ücret tarifelerinin 30binleri aşan görüntülenme alması yürütülen asgari ücret çalışmasının tabanda bir karşılığının ve beklentinin olduğunun bir göstergesidir. Maden Mühendisleri Odası’nda daimî nezaretçiler üzerinden yapılan asgari ücret çalışması benzer özellikler gösteren ve bir çok odayı da ilgilendiren şantiye şefleri için de uygulanabilir. Her meslek disiplini özelinde bu örnekler çoğaltılabilir.