MADEN İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NE MADEN KANUNU VE YÖNETMELİKLERİ DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİ

Bilindiği gibi Maden Mühendisleri Odası; Madencilikle ilgili her konuda görüş, düşünce ve önerilerini kamuoyuyla paylaşmayı bir görev bilmektedir. Bu çerçevede Odamızca Maden Kanununun 26 Mayıs 2004 tarihinde TBMM‘de görüşülüp kabul edilmesinden sonra, 28 Mayıs 2004 tarihinde bir basın açıklaması yapılmıştır.

Bu açıklamamızda "Genel olarak bakıldığında, ülkemiz madencilik sektörünün istenilen düzeyde gelişmemiş olmasının nedeni yalnızca mevcut Maden Kanunu değildir. Diğer pek çok alanda olduğu gibi; madencilik alanında da yol alamayışımızın belirgin nedenleri arasında; stratejik öngörüyle insan kaynakları planlamasını da göz önüne alan ulusal kalkınma modellerinin bir türlü geliştirilememesidir. Uluslararası finans kuruluşlarının güdümünde ekonomik ve sosyal politikaların uygulanmaya çalışılması, özellikle son yirmi yılda planlama düşüncesinin tamamen bir kenara bırakılması, ekonominin sanayileşme ve yatırım artışlarına dayalı dengeli bir yapıya kavuşturulamaması, sanayileşmenin olmazsa olmaz koşulu olan teknoloji üretimini sağlamak amacıyla geliştirilmesi ve uygulanması gereken ulusal bilim ve teknoloji politikalarımızın olmayışı, yönetsel yapılardaki verimsizlik, yolsuzluk ve yozlaşma bulunmaktadır." diyerek sorunları vurgulamaya çalışmıştık.

Kanun ve yönetmelik değişiklerinin bugünlerde gündeme gelmesi bu tespitlerimizi doğrulamaktadır. Yapılması düşünülen değişikliklerle ilgili olarak Odamız görüşleri ektedir.

Görüşlerimizin değerlendirilerek uygulanmasının kamu yararı açısından uygun olacağı düşüncesiyle, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

Saygılarımızla,

Nahit ARI

Genel Sekreter, Yönetim Kurulu Üyesi

EK: Odamız Görüşü (6 sy.)

25.01.2008

MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI

MADEN KANUNU VE YÖNETMELİKLERİ DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİ

Tanımlar

   Madde 3- "Oda Denetimi: Mühendisin bağlı bulunduğu Oda tarafından yapılan, mühendisin Oda üyeliğinin bulunduğunun ve mesleki kısıtlamaya uğramadığının tespitidir."

Madencilik Faaliyetlerinde İzinler

Madde 7- Orman, muhafaza ormanı, ağaçlandırma alanları, kara avcılığı alanları, özel koruma bölgeleri,  milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtı, tabiatı koruma alanı,  tarım, mera, sit alanları, su havzaları, kıyı alanları ve sahil şeritleri, karasuları, turizm bölgeleri, alanları ve merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri, askerî yasak bölgeler ve imar  alanları ile mücavir alanlarda madencilik faaliyetlerinin çevresel etki değerlendirmesi, gayri sıhhî müesseseler ile ilgili hususlar  dahil hangi esaslara göre yürütüleceği ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

İlgili bakanlıkların mevzuatı gereği yapacakları inceleme ve denetimlerde; ruhsat alanlarında bu yönetmelik esaslarına uygun çalışılmadığının tespiti halinde, mevzuat çerçevesinde yapılacak işlemler Genel Müdürlüğe bildirilir. Çevre ve insan sağlığına zarar verdiği tespit edilen madencilik faaliyetleri gerekli önlemler alınıncaya kadar durdurulur.

Çevresel etki değerlendirmesi işlemleri Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından,  diğer izinlere ilişkin işlemler de ilgili bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca çevresel etki değerlendirmesi sürecinde en geç  üç ay içinde bitirilir. Bakanlık ve diğer bakanlıkların mevzuatının gerektirdiği maddî yükümlülükler ruhsat sahibi tarafından  karşılanır.

İmar alanları içinde kalan madencilik faaliyetleri, ilgili yerel merciden izin alınarak yapılır. Ruhsat alındıktan sonra imar alanları içine alınan maden sahalarına bu hüküm uygulanmaz.

Kamu hizmeti veya umumun yararına  ayrılmış yerlere ve bu tür tesislere 60 metre mesafe dahilinde madencilik faaliyetleri Bakanlığın, binalara 60 metre, özel mülkiyete konu araziye 20 metre  mesafe dahilinde ise mülk sahibinin iznine bağlıdır. Bu mesafeler, ihtiyaç halinde madencilik faaliyetlerinin boyutu, emniyet tedbirleri ve arazinin yapısı dikkate alınarak Bakanlıkça artırılabilir. Mesafeler yatay olarak hesaplanır.

Maden arama faaliyetleri, bu Kanunda sayılanlar dışında herhangi bir izne tâbi değildir. İşletme faaliyetleri ise, bu Kanuna göre Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliğe göre yürütülür.

"1. grup madenler ile 2. grupta yer alan mıcır ve kaba inşaat, baraj, gölet, liman, yol gibi yapılarda kullanılan her türlü yapı hammaddesine verilen ruhsatlar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile her ilin valiliği tarafından tespit edilecek alanlar dışına verilemez. Bu durum kamu kurum ve kuruluşlarına verilen hammadde üretim izinlerini de kapsar. Bu alanların nasıl tespit edileceği, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının çıkaracağı bir yönetmelikle belirlenir."

Maden işletme faaliyeti ile Devlet ve il yolları, havaalanı, liman ve  baraj gibi kamu yatırımlarının birbirlerini engellemesi, kamu kurum ve kuruluşlarının uygulamalarından dolayı maden işletme faaliyetinin yapılamaz hale gelmesi, kamu ve özel yatırım için başka alternatif alanların bulunamaması durumunda, madencilik faaliyeti ve yatırımla ilgili karar, Başbakanlık Müsteşarı başkanlığında  oluşturulacak bir kurul tarafından verilir. 

Kurulun teşkili, çalışma usulü, karar alma şekli ve diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Kamu yatırımları nedeniyle kurul kararı ile faaliyeti kısıtlanan maden işletmecisinin yatırım giderleri lehine karar verilen tarafça tazmin edilir.

Madencilik faaliyetleri ve/veya bu faaliyetlere bağlı tesisler için verilmiş izinler, ruhsat hukuku devam ettiği sürece geçerlidir.

Bu Madde hükümlerine aykırı faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde,  ruhsat teminatı irad kaydedilerek bu alandaki faaliyet durdurulur. Beş yıl içinde üç kez bu maddenin ihlâli halinde teminatın tamamı irad  kaydedilerek ruhsat iptal edilir.

Beyan Usulü

Madde 10- Madencilik faaliyetlerinin bu Kanun hükümlerine göre devamı süresince teknik ve mali konularda yapılan yazılı beyanlar ile yetkili kişilerce tanzim edilen raporlar doğru kabul edilir.

Teknik elemanlar sadece ihtisas sahibi oldukları konularda beyanda bulunabilirler ve beyanları ile sorumludurlar. Ruhsat sahipleri ise teknik konular dışındaki tüm beyanlardan sorumludurlar.

Beyanlardaki hata ve noksanlıklar, idarenin tespiti ve sorumluların uyarılmasından itibaren iki ay içerisinde düzeltilir. Bu sürede gerekli düzeltmenin yapılmaması halinde teminat irad kaydedilir.    

      "Mühendisler;  Genel Müdürlüğe veya İl Özel İdarelerine verecekleri her türlü proje, arama faaliyet raporu ve faaliyet bilgi formlarını, bağlı oldukları Odaların  denetiminden geçirmek zorundadır."

Gerçek dışı veya yanıltıcı beyanda bulunmak suretiyle bu Kanun hükümlerinin uygulanmasını  engelleyen ve  haksız surette hak iktisabına sebep olan teknik elemanlar "uyarılır. Aynı suçun tekrarı halinde" Maden Kanunu gereğince yapacakları beyanlar bir yıl süreyle geçersiz sayılır. Fiilin her tekrarında hak mahrumiyeti uygulamasına devam edilir. Uygulanan uyarı ve hak mahrumiyeti, teknik elemanın  bağlı bulunduğu meslek teşekkülüne bildirilir.

Gerçek dışı veya yanıltıcı beyanda bulunmak suretiyle Kanun hükümlerinin uygulanmasını engelleyen ve haksız surette hak iktisap eden ruhsat sahiplerinin teminatları irad kaydedilerek iki katına çıkarılır. Bu fıkranın ikinci kez ihlâli halinde bir önceki ceza katlanarak uygulanır. Beş yıl içinde Madde hükümlerinin üç kez ihlâl edilmesi halinde  teminat irad kaydedilerek ruhsat iptal edilir.

Gerçek dışı ve yanıltıcı beyanlar yönetmelikte tarif edilir. Tarif edilen bu fiiller dışındaki hallerde bu Madde hükümleri uygulanmaz.

Bu Maddede belirtilen şekilde iktisap edilen haklar geri alınır.

Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri mahfuzdur.

Teknik Nezaret

Madde 31- Maden üretimi, bir maden mühendisi nezaretinde yapılır.  Maden mühendisinin daimî olarak istihdam edileceği işletme büyüklüğü  ile istihdam usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

İşletmede istihdam edilen  maden mühendisi 4857 sayılı İş Kanununun 82 nci Maddesinde belirtilen iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanların üstlendiği görev ve sorumluluğu da yerine getirir. 

 "Ruhsat sahibince sözleşme gereği teknik nezaretçiye ödenmesi gereken ücret, teknik nezaretçilik hesabına yatırılır. Ruhsat sahibinin, ücreti yatırmaması durumunda, ruhsat teminatı irad kaydedilerek faaliyeti durdurulur. Ücretin yatırılması ve teminatın yenilenmesi durumunda faaliyete izin verilir."

Maden mühendisi istihdamı veya nezareti gerçekleşmeden üretim yapılması halinde ruhsat teminatı irad kaydedilerek faaliyet durdurulur. Maden mühendisi istihdamı/nezareti sağlanması ve teminatın yenilenmesi ile faaliyete izin verilir.

MADEN KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ DEĞİŞİKLİKLERİ

Tanımlar

Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen;

 "Teknik Nezaretçi Defteri: Muhafazasının sorumluluğu ruhsat sahibine ait olan, noter tarafından onaylanmış,  teknik  nezaretçinin raporunu yazdığı defterini,"

"Teknik Nezaretçi Defteri: Muhafazasının sorumluluğu ruhsat sahibine veya hammadde üretim izni sahibine ait olan, Maden Mühendisleri Odası tarafından bastırılmış, teknik nezaretçinin raporunu yazdığı defterini,"

"Daimi Nezaretçi: İşletmede daimi istihdam edilen maden mühendisini,"

"Daimi Nezaretçi: İşletmede istihdam edilen teknik nezaretçinin emir ve talimatı altında görev yapan maden mühendisini"

Talebin değerlendirilmesi

Madde 49 - Müracaat edilen alanda 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında verilmiş ruhsat hakları incelenir. Hammadde üretim izni talep edilen alanda, ruhsatlı alanlar var ise yapılacak hammadde üretiminin madencilik faaliyetlerine engel olup olmayacağı ve kaynak kaybına yol açıp açmayacağı göz önünde bulundurularak mahallinde tetkik yapılır. Heyetin saha mahallinde yapacağı tetkik tarihi, talep sahibi kamu kurum ve kuruluşuna ve talep alanında ruhsat var ise ruhsat sahibine bildirilerek tetkik tarihinde saha mahallinde bulunulması istenir. İlgililerin, heyetin mahallinde yapacağı tetkike katılmamaları durumunda tetkik re‘sen yapılabilir.

Kamu kurum ve kuruluşlarının altı aydan az süreli veya toplam beş yüz tondan az olan  miktarlardaki hammadde talepleri, talep edilen alanda yürüyen ruhsat hakları yok ise mahallinde tetkik yapılmadan da karşılanabilir.

Bu kapsam dahilinde yürütülen faaliyetler için teknik nezaretçi atanması zorunluluğu yoktur. 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerinin yerine getirilmesinden izin sahibi kamu kurum ve kuruluşu sorumludur.

Görev

Madde 107- Teknik nezaretçi, 3213 sayılı Maden Kanunu ile 4857 sayılı İş Kanununun ilgili maddelerinde ve yönetmeliklerinde yer alan görevleri yerine getirmekle yükümlüdür.

Atanma

Madde 108- Teknik nezaretçi atanması için ruhsat sahibince;

a)    Bu Yönetmelik ekinde verilmiş teknik nezaretçi atama belgesi (Ek Form-17),

b)    Ruhsat sahibinin 492 sayılı Harçlar Kanunu gereği yatırdığı teknik nezaretçi tayin harcı makbuzu

"c) Genel Müdürlükçe hazırlanan Teknik Nezaretçilik Sözleşmesi (Ek Form-17/a)"

ile Genel Müdürlüğe müracaat edilir. Teknik nezaretçi atama belgesinin Genel Müdürlükçe onaylanması ile atama gerçekleşmiş olur.

Teknik nezaretçi, ruhsat sahasının tamamına atanabileceği gibi ruhsat sahasındaki işletmenin bir bölümüne de atanabilir.

Zorunlu olarak daimi nezaretçinin çalıştırılacağı ruhsat sahaları

Madde 110 - Maden mühendisinin daimi nezaretçi olarak istihdam edileceği durumlar şunlardır:

a) En az otuz işçi çalıştıran işletmeler,

b)En az on beş işçi çalıştıran yeraltı üretim yöntemiyle çalışan işletmeler,

                " c) Patlayıcı madde kullanılan tüm işletmeler.

Vardiyalı çalışılan işletmelerde işçi sayısına bakılmaksızın, her vardiya için bir daimi nezaretçi atanır."

(Değişik fıkra:18/07/2006 - 26232 S.R.G Yön/13.mad) Teknik nezaretçi ataması yapılmış sahalarda maden mühendisinin daimi istihdam şartının oluştuğu ancak daimi nezaretçi atamasının yapılmadığının tespiti halinde teminat irat kaydedilerek ruhsat sahası için daimi nezaretçi istihdamı için on beş gün süre verilir. Bu sürede daimi nezaretçi ataması yapılmayan sahalarda üretim faaliyetleri durdurulur.

"Maden mühendisinin daimi istihdam şartının oluştuğu durumlarda,  daimi nezaretçi istihdam edilmeden  sahada üretim yapılamaz.  Daimi nezaretçi istihdam edilmeden  üretim yapılmasının belirlenmesi halinde teminat irat kaydedilerek, faaliyet durdurulur. Daimi nezaretçi istihdamının sağlanması ve teminatın yenilenmesi ile faaliyete izin verilir."

İşletmede daimi istihdam edilen maden mühendisi, 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen iş güvenliği uzmanı olabilme şartlarını sağlaması halinde aynı zamanda iş güvenliği uzmanı olarak da görev yapabilir. Ancak, 300‘den fazla işçi çalıştıran sahalarda ayrıca bir iş güvenliği uzmanı maden mühendisi görevlendirilir.

Ruhsat sahibi, daimi nezaretçinin işe başlama ve işten ayrılma tarihlerini Genel Müdürlüğe "ve Maden Mühendisleri Odası‘na" bildirir.

Daimi nezaret görevi üstlenmiş olan mühendisler, gerekli şartları sağladıkları taktirde aynı zamanda o işletme için teknik nezaret görevi de yapabilirler. Ancak, bu durumda başka ruhsat sahalarında teknik veya daimi nezaret görevi üstlenemezler.

Yetki ve sorumluluk

Madde 111 - Teknik nezaretçisi olmayan ruhsat sahalarında üretim yapılamaz. Teknik nezaretçinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

a) Teknik nezaretçi, işyerinin her yerinde görevi ile ilgili inceleme yapmak ve gerekli her türlü bilgiyi alma yetkisine sahiptir. Bu yetkinin kullandırılmamasından ruhsat sahibi sorumludur.

b) Teknik nezaretçi, nezaret görevini 3213 sayılı Maden Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri kapsamında yürütür. Teknik nezaretçi, ruhsat sahasındaki faaliyet ve üretimleri on beş günde "altı günde"  en az bir defa  denetlemek, tespitlerini ve önerilerini teknik nezaretçi defterine not etmek zorundadır. İşyerinde yaptığı inceleme ve gözlemlerde  iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli bir durumun varlığını tespit etmesi ve hemen tedbir alınmasının mümkün olmadığını belirlemesi durumunda, işletme faaliyetini tedbir alınıncaya kadar durdurma yetkisini kullanarak ilgili kuruluşlara bildirir.

c) Teknik nezaretçi, atanmış olduğu işyerindeki faaliyetler ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, öneri ve önlemleri belirler. Bunları işyerinde çalışanların görebileceği şekilde ilan eder ya da panoya asar.  Aynı zamanda  noter onaylı  "Teknik Nezaretçi Defteri" ne rapor ederek ruhsat sahibine bildirir. Eksiklik ve aksaklıkların, öneri ve önlemlerin rapor edilmemesinden teknik nezaretçi, bunların yerine getirilmemesinden ruhsat sahibi sorumludur.

d) Teknik nezaretçi, 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen iş güvenliği uzmanı olabilme şartlarını sağlaması halinde aynı zamanda iş güvenliği uzmanı olarak da görev yapabilir. Ancak, 300‘den fazla işçi çalıştıran sahalarda ayrıca bir iş güvenliği uzmanı maden mühendisi görevlendirilir.

"e)  Bir ruhsat sahasında teknik nezaretçi ve iş güvenliği uzmanının aynı anda görevlendirilmesi durumunda,  iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yetki ve sorumluluklar iş güvenliği uzmanına aittir.

f)  Ruhsat sahibince sözleşme gereği teknik nezaretçiye ödenmesi gereken ücret, her ayın 15‘inde teknik nezaretçilik hesabına yatırılır. Ruhsat sahibinin, ücreti yatırmaması durumunda, ruhsat teminatı irad kaydedilerek faaliyeti durdurulur. Ücretin yatırılması ve teminatın yenilenmesi durumunda faaliyete izin verilir.

g) Daimi nezaretçi görevini, teknik nezaretçinin emir ve talimatı altında yürütür. İşletme faaliyetleri ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları ruhsat sahibi ve teknik nezaretçiye bildirir. İşyerinde yaptığı inceleme ve gözlemlerde  iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli bir durumun varlığını tespit etmesi ve hemen tedbir alınmasının mümkün olmadığını belirlemesi durumunda, işletme faaliyetini tedbir alınıncaya kadar ruhsat sahibine de bildirerek durdurur. Durumu ilgili kuruluşlara da bildirir."

Teknik nezaretçinin nitelikleri

Madde 112 - Teknik nezaret görevini üstlenebilmek için aşağıdaki şartlar aranır:

a) T.C. vatandaşı olmak,

b) Maden mühendisi olmak,

c) Yeraltı işletme faaliyetlerine nezaret edecek olanlarda yeraltı maden işletmelerinde  en  az iki yıl deneyimli olmak ve bu deneyimini belgelemek,

                "d)  65 yaşından büyük olmamak,

                e) Görevini yerine getirmesini engelleyebilecek sağlık sorunlarına sahip olmadığına dair, sağlık raporu,"

Teknik nezaretçi olarak ilk defa atanacakların Maden Mühendisleri Odası tarafından  yapılacak eğitim semineri sonucunda verilen teknik nezaretçi sertifikasına sahip olmaları gerekir.

Maden işletmelerinde veya madencilikle ilgili kamu kurum ve kuruluşlarında denetim veya işletme faaliyetlerinde fiili olarak en az beş yıl çalışan maden mühendisleri için sertifika şartı aranmaz.

Teknik nezaretçi eğitim programı, Bakanlık ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının görüşleri alınarak  Maden Mühendisleri  Odası tarafından  hazırlanır.

MADEN KANUNUNUN I (A) GRUBU MADENLERİ İLE İLGİLİ UYGULAMA YÖNETMELİĞİ DEĞİŞİKLİKLERİ 

Teknik nezaret

Madde 11 - I (a) Grubu maden üretimi, Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliğine uygun olarak atanmış maden mühendisinin nezaretinde yapılır. "Teknik nezaretçilerin atanması ve sonrasındaki görev değişiklikleri İl Özel İdareleri tarafından, Genel Müdürlüğe ve Maden Mühendisleri Odası‘na bildirilir. "

İnceleme ve denetim

Madde 23 - I (a) Grubu maden ruhsatlı alanlarda inceleme ve denetim, Genel Müdürlüğün veya il özel idaresinin gerek duyduğu zamanlarda yapılır.

İnceleme ve denetimler Genel Müdürlük tarafından ve il özel idaresince, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü başta olmak üzere ildeki ihtisaslaşmış, diğer kamu kuruluşlarının inceleme ve denetimin gerektirdiği mesleki tecrübeye sahip teknik ve mali elemanlarından yararlanılarak yapılır. "Yapılacak inceleme ve denetimlerde oluşturulacak heyet; maden mühendisi, jeoloji mühendisi ile yapılacak inceleme ve denetimlerin özelliğine göre jeofizik mühendisi, haritacı, mali uzman, hukukçu veya diğer meslek mensuplarından en az üç kişiden oluşur." Denetimleri yapacak heyet en az üç kişiden oluşur.

İnceleme ve denetimlerde sahanın teknik nezaretçisi ve/veya ruhsat sahibinin kendisi ya da vekalet ile görevlendirdiği bir kişi denetimlerde hazır bulunmak zorundadır.

İnceleme ve denetimlerde ruhsat sahibi, teknik ve mali belgelerin hazırlanmasına esas olacak bütün belgelerin asıllarını, yapılmış hesapları talep halinde heyet üyelerine göstermek zorundadır.

MADENCİLİK FAALİYETLERİ İZİN YÖNETMELİĞİ

Sorumlu müdür tayini

MADDE 82/G- Birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamındaki maden üretim faaliyetleri ve/veya bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan tesislerde, faaliyet konusunda mesleki yeterliliğe sahip bir "maden mühendisinin" sorumlu müdür "olarak" çalıştırılması zorunludur.