DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NE
T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI
DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Konu : DSİ Genel Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları
Daire Başkanlığının işlemleri hakkında.
İlgi : 1- 26.09.2006 tarih ve B 151 DSİ 014 08 00 318/3656 sayılı Jeoteknik Hizmetler ve
Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı yazısı,
2- 27.09.2006 tarih ve B 151 DSİ 014 08 00 318/3701 sayılı Jeoteknik Hizmetler ve
Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı yazısı.
Kurumunuz Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odasına 26.09.2006 tarihli vermiş olduğu cevabi yazısında (EK–1) " 167 sayılı Yeraltısuları Hakkında Kanun ve bu kanuna istinaden hazırlanan Yeraltısuları Tüzüğü ve DSİ Yeraltısuları Teknik Yönetmeliği'ne uygun olarak Genel Müdürlüğümüzce tanzim edilen arama, kullanma, ıslah ve tadil belgelerini kapsayan yeraltısuyu ile ilgili işlemlerde yetkili kılınan mühendislik dalları için DSİ Bölge Müdürlüklerinde farklı uygulamalar yapıldığından bahsedilerek, Yeraltısuları Tüzüğünün 7. maddesi çerçevesinde söz konusu işlerde yetkili görülen fen elemanlarının belirtilmesi istenmektedir.
09.12.1986 tarih ve 4686 sayılı yazıda da TMMOB Tescil Yönetmeliğinin 3. ve 7. maddelerinde "Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde yeraltısuyu konusunda faaliyette bulunan serbest firma ve özel kuruluşların sahibinin veya teknik sorumlusunun jeoloji mühendisi olması ve Jeoloji Mühendisleri Odasına kayıtlı olmaları gerekmektedir." İfadesi yer almaktadır.
Ancak arama, kullanma, ıslah ve tadil belgesi işlerinde görev alacak elemanların gerek üniversitelerde almış oldukları eğitim ile Serbest Meslek Uygulamaları içerisindeki konumları ve gerekse Yeraltısuları Tüzüğü ile DSİ Yeraltısuları Teknik Yönetmeliğinin yukarıda belirtilen maddelerinin de göz önüne alınmasıyla bu işlerde Genel Müdürlüğümüzce yetkili kılınan elemanların, A Tipi ve B Tipi Yeraltısuyu Arama Belgesi alınması gereken sahalarda Jeolog veya Hidrojeolog ile Jeoloji Mühendisi, Hidrojeoloji Mühendisi, Jeoloji Yüksek Mühendisi ve Hidrojeoloji Yüksek Mühendisi unvanlarına sahip ve bahsedilen işlerin yetki ve sorumluluğunu üstlenmiş olmaları, 167 sayılı yasaya aykırı davranmaktan dolayı TMMOB disiplin yönetmeliği gereği Jeoloji Mühendisleri Odasından meslekten men cezası almamış olmaları gerekmektedir" diyerek mevzuat gereği yetkili bulunan Maden Mühendislerini, kapsam dışı bırakmak isteyen bir görüş bildirilmiştir.
Bu yanlış görüş yazısı, Jeoloji Mühendisleri Odasına verilen görüş yazısından bir gün sonra; 27.09.2006 tarihinde; DSİ Bölge Müdürlüklerine ek olarak bir yazıyla gönderilmiş ve bu yazılarda (EK–2) ise, "Jeoloji Mühendisleri Odasının 24.08.2006 tarih ve 503–5 sayılı yazısında 167 sayılı "Yeraltısuları Hakkında Kanun" ve bu kanuna istinaden hazırlanan "Yeraltısuları Tüzüğü" ve "DSİ Yeraltısuları Teknik Yönetmeliğine" uygun olarak Genel Müdürlüğümüzce tanzim edilen arama, kullanma, ıslah ve tadil belgelerini kapsayan yeraltısuyu ile ilgili işlemelerde yetkili kılınan mühendislik dalları için DSİ Bölge Müdürlüklerinde farklı uygulamalar yapıldığından bahsedilerek, Yeraltısuları Tüzüğünün 7. maddesi çerçevesinde söz konusu işlerde yetkili görülen fen elemanlarının belirtilmesi istenmektedir. Jeoloji Mühendisleri Odasına gönderilmiş olan yazı fotokopisi ekte sunulmuştur" denilerek, 1961 yılında yürürlüğe girmiş bulunan Yeraltı Suları Tüzüğünün verdiği yetkiyle 45 yıldır hizmet veren Maden Mühendisleri, tüzüğe aykırı olarak kapsam dışı bırakılmak istenmektedir.
Yapılan yanlışlıkları şu şekilde sıralayabiliriz:
1- Yeraltısuları Hakkında Kanununun yanlış yorumlanması.
2- Yeraltı Suları Tüzüğünün yanlış yorumlanması.
3- DSİ Yeraltısuları Teknik Yönetmeliğinin yanlış yorumlanması.
4- TMMOB Jeolojisi Mühendisleri Odası Serbest Meslek Uygulaması Yapan Büroların Tanımı ve Tescil Yönetmeliğinin yanlış yorumlanması.
5- Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı'nın 09.12.1986 tarih ve 4686 sayılı yazısının, daha sonra Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığının kendisi tarafından düzeltilmiş olmasının dikkate alınmamış olması.
6- Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı'nın kendisine ait olan 02.07.2003 Tarih ve B151 DSİ 040800/560.3.VII–2019 sayılı yazısını dikkate almıyor olması.
1-Yeraltısuları Hakkında Kanununun Yanlış Yorumlanması.
23.12.1960 tarihinde Resmi Gazete yayımlanan Yeraltı Suları Hakkında Kanunun (EK–3) 16. maddesi; "Arama, kullanma, ıslah ve tadil ameliyelerinin şartları ve kuyuların açılmasında fen elemanlarına tanınacak hak ve salahiyetlerle mesuliyetleri ve bu hususların kontrolü 20 nci maddede sözü geçen tüzükte belirtilir." 17. maddesi ise "Bu kanun hükümlerine göre yeniden yapılacak veya tadil ve ıslah edilecek her türlü yeraltı suyu tesislerinin etüd, proje ve aplikasyonları, yetkili elemanlarca yapılan tasdikli bir proje ve mesuliyete istinat eder…" demek suretiyle fen elemanlarının hak ve yetkilerinin çıkarılacak olan bir tüzükle belirleneceğini açık şekilde belirtmiştir.
2-Yeraltı Suları Tüzüğünün Yanlış Yorumlanması.
Kanunun uygulaması için Bakanlar Kurulu kararıyla çıkarılmış olan Yeraltı Suları Tüzüğü (EK–4) sorumlu elemanları ilgili maddede açıkça saymıştır. Bu maddeler şu şekildedir;
Etüd ve Proje Yapmağa veya Kuyu Açmağa Yetkili Kimseler:
Madde 7 - a) Belge alınması gerekli hallerde, yeraltı suyunun araştırılması ve temini maksadıyla yapılacak her türlü arama, kullanma, ıslah ve tadil işleri için bu sahalarda yetkili jeolog, hidrojeolog ve mühendisler tarafından konuya göre teknik yönetmelikte belirtildiği şekilde hidrojeolojik etüd raporu veya tatbik projesi hazırlanması ve tatbikinden önce bunların ilgili DSİ teşkilatına tasdik ettirilmesi mecburidir. Bu gibi rapor ve projelerin tekniğine ve teknik yönetmeliğine uygun ve doğru olarak hazırlanmasından yukarıda adı geçen fen elemanları mesuldür.
b) Tasdikli projeler ve hidrojeolojik raporlar, teknik yönetmeliğe uygun olarak, kuyu, tünel veya galeri açma işlerinde yetişmiş yetkili bir jeolog, hidrojeolog veya mühendisin mesuliyet ve nezareti altında tatbik edilir.
Madde incelenecek olur ise tüzükte yetkili kimselerin kimler olduğu açıklamaları yapılırken, bu kimselerin Jeoloji ve Hidrojeoloji mühendisleri dışında başka mühendislik birimlerince de yapılabileceği açıkça düzenlenmiştir. Ayrıca bu mühendislik disiplininin hangi özellikleri taşıması gerektiği de 7. maddenin b fıkrasında belirtilmiştir. Bu da o mühendisin, kuyu, tünel veya galeri açma işlerinde yetişmiş yetkili bir mühendis olmasıdır. Kuşkusuz ki hem üniversite düzeyinde almış oldukları dersler, hem de mesleki faaliyetleri dolayısı ile kuyu, tünel, galeri açma konularında; Maden Mühendisleri tüzüğün açıkladığı kapsama girmektedir. Bu sebepten dolayı yıllardır Maden Mühendisleri, arama, kullanma, ıslah ve tadil belgelerini kapsayan yeraltısuyu ile ilgili işlemlerde yetkili mühendis olarak faaliyet göstermişlerdir.
Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı kendi yazısında tüzükten atıfta bulunmasına, rağmen dar bir yoruma giderek tüzük maddelerinde geçen "Mühendisler" kelimesi görmezden gelinmiş, sadece Jeoloji ve Hidrojeoloji mühendisleri kelimeleri kapsama dâhil edilerek bu yanlış yargıya varılmıştır.
3-DSİ Yeraltısuları Teknik Yönetmeliğinin Yanlış Yorumlanması.
Gerekçe olarak gösterilen DSİ Yeraltısuları Teknik Yönetmeliği yaklaşık 126 maddeden oluşan adından da anlaşılacağı gibi Teknik bir yönetmeliktir. Bu yönetmelik Yeraltısuları Tüzüğünün uygulanması amacına yöneliktir. Ancak bu 126 maddelik yönetmeliğin hiçbir yerinde, arama, kullanma, ıslah ve tadil belgelerini kapsayan yeraltısuyu ile ilgili işlemelerde yetkili mühendisin jeoloji veya hidrojeoloji mühendisi olması gerektiği yazmamaktadır. Ayrıca jeoloji veya hidrojeoloji mühendisi lafı dahi bu yönetmelikte geçmemektedir. Yetkiyle ilgili yönetmelikte geçen tek madde ise, "2.2.1.3. Yeraltısuyu aranacak havza veya alan DSİ tarafından etüt edilmiş olsun veya olmasın, arama belgesi isteme formuna Yeraltısuları Kanunun 17. ve Yeraltısuları Tüzüğünün 7. maddesinde belirtilen teknik elemanlarca yapılmış ve kuyuda yapılacak her türlü işlemle, kuyunun çap ve derinliklerini gösterir kuyu projeleri eklenir" şeklindedir. Kanununa ve Tüzüğe yapılan atıf maddeleri teknik elemanların, jeoloji, hidrojeoloji ve kuyu, tünel veya galeri açma işlerinde yetişmiş yetkili mühendislerce yapılabileceği şeklindendir.
4-TMMOB Jeolojisi Mühendisleri Odası Serbest Meslek Uygulaması Yapan Büroların Tanımı ve Tescil Yönetmeliğinin Yanlış Yorumlanması.
Gösterilen son gerekçe ise, TMMOB Tescil Yönetmeliği ve TMMOB Disiplin Yönetmeliğidir. Ancak ne var ki, Daire Başkanlığının yazısında belirttiği ve 3. ve 7. maddelerine atıfta bulunduğu TMMOB Tescil Yönetmeliği olarak adlandırılan bir yönetmelik ne TMMOB mevzuatında, ne de Ülke mevzuatımızda mevcut değildir. Atıf yapılan yönetmelik 18 Ekim 2006 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik Ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil Ve Mesleki Denetim Yönetmeliğinin, 25. maddesiyle (Madde 25 – (1) 08.04.1982 tarihli ve 17658 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Meslek Uygulaması Yapan Büroların Tanımı ve Tescil Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır) yürürlükten kaldırılmış bulunan TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Meslek Uygulaması Yapan Büroların Tanımı ve Tescil Yönetmeliğidir. (EK–5)
Yürürlükten kalkmış olan yönetmeliğin 3. ve 7. maddeleri Türkiye'de serbest meslek faaliyetinde bulunacak jeoloji mühendislik bürolarının hangi branşlarda çalışabileceğini belirleme ve bu branşlarda çalışan jeoloji mühendisliği bürolarının, Jeoloji Mühendisleri Odasına kayıt yaptırmalarını sağlamaya yönelik bir yönetmeliktir. Jeoloji Mühendisleri Odasının sadece kendi bünyesindeki meslek mensuplarını mesleki olarak denetleyebilmek için çıkarmış olduğu ve şu anda yürürlükte dahi olmayan bir yönetmeliğin maddeleri de yine yanlış olarak yorumlanmıştır. Yapılmak istenen uygulama, jeoloji mühendislerinin mesleki denetimini sağlamak için çıkarılmış olan bir yönetmeliğin geniş yorumlanarak, maden mühendislerine de uygulanmak istenmesinden ibarettir.
Şöyle ki; yapılan yanlış yorumla, maden mühendislerine; biz Jeoloji Mühendisleri Odası yönetmeliğine baktık, bu yönetmelik sadece jeoloji mühendislerine uygulanabiliyor, uygulamak için ise jeoloji mühendisi olmak gerekmekte, sizde jeoloji mühendisi değil maden mühendisisiniz, bu yönetmeliği size uygulayamayacağımız için siz yeraltısuları ile ilgili olarak arama, kullanma, ıslah ve tadil yapamazsınız demekten başka bir anlam ifade etmemektedir.
Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığının yapmış olduğu yanlışlık TMMOB mevzuatının bilinmemesinden kaynaklanmaktadır. TMMOB bünyesindeki Odalar kendilerine bağlı bulunan mühendislerin mesleki denetimini yapabilmek için yönetmelikler çıkarmakta ve mesleklerinin içinde hangi çalışma alanlarının bulunduğunu belirlemektedirler. Jeoloji Mühendisleri Odasının çıkarmış olduğu yönetmelik de sadece bu amaca yöneliktir. Yani mesleki branşlarını belirlemek ve bu branşlarda hizmet veren mensuplarının mesleki denetim içinde çalışmalarını sürdürebilmeleri amaçlı olan bu yönetmelik, yanlış yorumlar sonucu tüzüğün belirtmiş olduğu mühendislikleri kısıtlamaya yönelik olarak kullanılma noktasına gelmiştir.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası olarak biz de, kişi ve kuruluşlar tarafından verilecek maden mühendisliği hizmetlerinin gelişmesini, üretilen hizmetlerin ülkemizde geçerli standartlara uygunluğunu, meslek içi haksız rekabetin ortadan kaldırılmasını, mesleki değerlendirmeye esas sicillerin tutulmasını ve bu konuların denetim altına alınmasını sağlamak amacıyla yapılacak belgelendirme ve denetimlerin usul ve esaslarını düzenlemek için, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Serbest Maden Mühendisliği Hizmetleri Uygulama, Tescil, Denetim ve Belgelendirme Yönetmeliğini (EK–6) 21.09.2005 tarihinde Resmi Gazetede yayımlayarak yürürlüğe koymuş bulunmaktayız. Yönetmeliğimizin hizmetler başlıklı 5. maddesinin a fıkrasının 8. bendinde; "Sondaj kuyusu inşa ve tatbik projesi hazırlanması," ifadesi yer almaktadır. İfadeden de anlaşılacağı üzere yeraltısuları, maden ve doğal taşlarla ilgili sondaj kuyularının inşa ve tatbiki maden mühendisliği mesleği kapsamındadır.
5- Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı'nın 09.12.1986 Tarih ve 4686 Sayılı Yazısının, Daha Sonra Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığının Kendisi Tarafından Düzeltilmiş Olmasının Dikkate Alınmamış Olması.
Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı'nın yazısında atıf yaptığı 09.12.1986 tarih ve 4686 sayılı yazıyla ilgili olarak, yine Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı 06.02.1987 tarihli yazısında (EK–7) "...Bu sebeple Kuruluşumuzca yapılan ilgili işlemlerde yetkili jeolog, hidrojeolog ve mühendisler tarafından yeraltısuyunun araştırılması, her türlü arama, kullanma, ıslah ve tadil işleri için gerekli hidrojeolojik etüd raporu ve proje hazırlanması ile bu meslek gruplarına mesuliyet ve nezaret sorumlulukları itibara alınacaktır.
Ancak jeoloji mühendisleri tarafından 167 sayılı Kanun ile Tüzük ve DSİ Yeraltısuları Teknik Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmekte olan çalışmalarında TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Tescil Belgesi aranmasının uygun olacağı, Tüzükte bahsi geçen diğer yetkili mühendislerin de 6235 sayılı Kanun gereğince kendi odalarına kaydolmaları zorunlu olduğu göz önüne alınacaktır." diyerek Jeoloji Mühendisleri Odası yönetmeliği doğru yorumlanmıştır. Yapılan yorumla diğer mühendislik disiplinleri için ise kendi odalarına kayıtlı olma şartını yeterli görüldüğü söylenmiştir.
6- Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı'nın Kendisine ait olan 02.07.2003 Tarih ve B151 DSİ 040800/560.3.VII–2019 Sayılı Yazısını Dikkate Almıyor Olması.
Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığı yazısında (EK–8); "Ülkemizde yeraltısuyu çalışmalarına yönelik işlemler 16.12.1960 tarihinde çıkarılmış bulunan 167 sayılı "Yeraltısuları Hakkında Kanun" ile "Yeraltısuları Tüzüğü" ve "Yeraltısuları Teknik Yönetmeliği" esaslarına göre Genel Müdürlüğümüz denetim ve sorumluluğunda muhtelif meslek elemanlarınca sürdürülmektedir.
Ancak arama, kullanma, ıslah ve tadil belgesi işlerinde görev alacak elemanların gerek üniversitelerde almış oldukları eğitim ile Serbest Meslek Uygulamaları içerisinde konumları ve gerekse Yeraltısuları Tüzüğü ile Yeraltısuları Teknik Yönetmeliğinin yukarıda belirtilen maddelerinin de göz önüne alınmasıyla bu işlerde Genel Müdürlüğümüzce yetkili kılınan elemanların, A Tipi Yeraltısuyu Arama Belgesi alınması gereken sahalarda Jeolog ve Hidrojeolg ile Jeoloji Mühendisi veya Yüksek Mühendisi, B Tipi Yeraltısuyu Arama Belgesi alınması gerken sahalarda ise Jeolog ve Hirojeolog ile Jeoloji, Jeofizik, Maden Mühendisi veya Yüksek Mühendisi unvanlarına sahip olması ve bahsedilen işlerin yetki ve sorumluluğunu üstlenmiş olmaları gerekmektedir." şeklinde belirttiği yazısında Maden Mühendislerinin de yeraltısularının arama, kullanma, ıslah ve tadilinde yetkili oldukları kabul edilmiştir.
Yapılan tüm açıklamalar göstermektedir ki Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Daire Başkanlığının İlgi–1 ve İlgi–2 de yapmış olduğu yorum, kanuna ve tüzüğe aykırıdır. Aykırı işlem nedeniyle Maden Mühendisleri mağdur olmaktadır. Bu yanlışlığın giderilmesi için kurumunuzca gerekli işlemlerin yapılmasını ve kurumsal ilişkilerin sağlıklı yürüyebilmesi için gereğinin yapılması hususunu bilgilerinize sunar, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Saygılarımızla.
Mehmet TORUN
Yönetim Kurulu Başkanı